Eerder gepubliceerd in nl.OUG visie zomer 2018

Toen Albert Leenders in 1995 als technisch directeur bij Transfer Solutions begon, was de database-administrator (DBA) nog een ‘local hero’, die, op basis van veel kennis, naar eigen inzicht problemen oploste. Die tijd is voorbij. Gedegen kennis van zaken blijft een eerste vereiste, maar daar is in de loop van de tijd het nodige bijgekomen. “De DBA van nu is in de eerste plaats een teamplayer met een brede kijk op de SW technologie stacks zoals je die tegenwoordig ziet.”

Transfer Solutions groeide in de 23 jaar van zijn bestaan uit tot een van de grootste onafhankelijke Oracle-dienstverleners van Nederland, met activiteiten op het gebied van consulting, projecten en opleidingen. “Transfer Solutions maakt op basis van hoogwaardige technologie een optimale oplossing voor zakelijke uitdagingen, hoe eenvoudig of lastig die ook zijn”, aldus Leenders. Transfer Solutions doet dat vanaf het begin vanuit de centrale standplaats in Leerdam. Het bedrijf groeide uit van tien mensen in 1995 naar 155 nu en beheert ruim 1.500 databases voor zo’n 100 klanten.

Thunderbirds

Terugkijkend schetst Leenders het beeld van de DBA in de jaren negentig als de medewerker die vanuit technisch perspectief alles kon, vragen en problemen geheel zelfstandig oploste en op die manier binnen een organisatie de local hero was met kennis van zaken. Problemen oplossen was de kern. “De DBA was vooral een individualist. Een creatieve expert die in actie kwam als er een probleem was, dat vervolgens tegen elke prijs moest worden opgelost. De DBA kreeg alle vertrouwen en kon naar eigen inzicht, vaak ad hoc, te werk gaan. Ik vergelijk het weleens met de aanpak uit de Britse poppenanimatieserie Thunderbirds uit de jaren zestig, waarin de welgestelde familie Tracy met hun organisatie International Rescue in actie kwam om overal in de wereld mensen in nood te redden. Als je maar voldoende technologie en slimme helden mobiliseerde dan kwam het altijd goed.”

Het “IT luchtruim”

Maar de tijd van de Thunderbirds met duidelijke problemen en onoverwinnelijke technologie is voorbij, aldus Leenders. Dat heeft onder meer te maken met de toegenomen organisatorische en technische complexiteit van de omgeving waarin de DBA is komen te werken. En het belang van IT voor de business. “Die DBA-Thunderbirds hebben tegenwoordig een stukje luchtverkeersleiding nodig om zich door een ingewikkeld luchtruim met veel meer belanghebbenden te bewegen – nauwe afstemming met die partijen in en onder het luchtruim, dat is een nieuw aspect.

Het succes van organisaties is steeds meer afhankelijk van de IT die ze inzetten. “Every Business Is an Information Business” (Evans & Wurster in HBR, in 1997 al!). En het “IT luchtruim” waarin de DBA opereren mag, is kritisch en complex. Er zit steeds meer directe bedrijfskennis in die systemen, zowel in data als in processen en regels. En de technologie zelf is in toenemende mate heterogeen van aard. Organisaties zijn bezig hun oude “mode 1” systemen te koppelen met nieuwe, “mode 2”, omgevingen. Die aan een nieuwe toets onderworpen worden ten aanzien van beschikbaarheid, performance en beveiligbaarheid. En wellicht een van de belangrijkste ontwikkelingen: IT is een zaak geworden van de hele organisatie en zelfs de hele keten waar organisaties in functioneren. IT zit op het kritische pad. De ad-hoc aanpak die voorheen prima werkte moet nu ingepast worden in een goed gecoördineerde en gestructureerde aanpak – in samenspraak met een team met uiteenlopende expertises en belangen die wel doelgericht naar één gemeenschappelijk resultaat werken.  Je hebt anno 2018 daarom een goed lopende IT-organisatie nodig die zaken met de belanghebbenden afstemt, die snel reageert en gericht is op het bereiken van doelstellingen van de business en waarmee afspraken gemaakt kunnen worden op het gebied van prijs en prestaties. Daarin is behoefte aan een DBA die gefocust, met een breed inzicht in technologie en in goede afstemming tot een creatieve oplossing kan komen die de business verder helpt. En die DBA beschikt natuurlijk ook nog altijd over de nodige diepgaande technische kennis en creativiteit die nodig is om zijn/haar stukje van het probleem op te lossen.

Teamplayer

Deze veranderingen in het karakter van de werkzaamheden van de DBA hebben geleid tot een ander profiel van deze medewerker. Leenders: “Om te beginnen ben je nu meer een teamplayer. Dat is goed duidelijk te maken aan de hand van een voorbeeld van vroeger en nu. Wij hebben altijd DBA’s opgeleid en regelmatig kwam het voor dat we door een opdrachtgever werden gevraagd om bij het bedrijf langs te komen om een specifiek probleem op te lossen. In de jaren negentig waren de vragen technisch van aard. Er was een technisch probleem, vaak met betrekking tot performance en in relatie tot de omvang van de database, dat technisch moest worden opgelost. We gingen dan aan de slag en een klant had eigenlijk geen andere keuze dan te hopen dat er iets uit kwam waar hij verder mee kon – in de tijd die ervoor nodig was. Dat is nu anders. Een klant heeft een bepaalde businessdoelstelling, bijvoorbeeld het aanbieden van een nieuwe on-line dienst aan zijn klanten, en wil daar met een slimme en aantrekkelijke IT oplossing invulling aan geven, en dat moet met een korte time-to-market worden gerealiseerd. Die eis is geen “hopen op iets dat voldoende goed werkt” maar is verbonden aan een keiharde bedrijfsdoelstelling. Dat stelt enerzijds hoge eisen aan de technologie: de beschikbaarheid, de performance en de beveiligbaarheid van de backbone systemen– dat laatste is onlangs nog actueler geworden met de AVG.  En anderzijds stelt het hoge eisen aan de aanpak van het team: agile, samenwerking om snel tot een werkend resultaat te komen waarin de belangrijkste business wensen operationeel zijn – en verder aangepast of uitgebouwd kunnen worden wanneer daar ruimte voor is.

Als de genoemde on-line dienst onverhoopt niet werkt zoals verwacht, bijvoorbeeld omdat gebruikers te lange wachttijden ervaren, of omdat ze er geen gebruik van kunnen maken omdat het systeem niet beschikbaar is, moet er ingegrepen worden. Vanwege de complexiteit van de stack is dat echt teamwork, van applicatiespecialist tot middleware-specialist en DBA – en alles wat daar eventueel nog tussenin zit. In zo’n complexe context kan de DBA niet meer volstaan met het sec kijken naar zijn eigen stukje technologie om te concluderen dat dat wel goed zit en vervolgens het probleem bij de anderen te laten liggen. In dat geval is een creatievere dialoog met de collega’s nodig – en voldoende begrip van de werking van het totale systeem: de manier waarop het gebruikt wordt en de onderlinge samenhang en invloed van softwarecomponenten. Om zo tot een oplossing te komen waarmee gebruikers probleemloos verder kunnen.

T-profiel

De nieuwe rol van teamplayer betekent volgens Leenders onder meer dat een DBA naast brede technische vaardigheden ook andere vaardigheden en interesses nodig heeft. “Diepgaande technische kennis van databasetechnologie blijft uiteraard nodig, maar daarnaast moet je ook begrijpen wat de business nodig heeft en moet je kunnen praten met vakgenoten die op andere terreinen expertise hebben. Dat is des te belangrijker nu je de snelle opmars ziet van “Low code”-platforms als OutSystems, waarmee je snel en flexibel applicaties bouwt die vaak ook met traditionele legacy-backend systemen gekoppeld worden. Low code platforms sluiten goed aan bij de vraagstukken van de business, die dan ook meteen in control is, of denkt te zijn – daarmee wordt de IT afdeling, en dus de DBA, soms rechts ingehaald. De business heeft in een maandje tijd met hulp van buitenaf een eigen nieuwe webshop in de lucht gebracht. Daar zal de IT-afdeling zeker wat van vinden, en al helemaal als ze geacht worden met de bestaande omgeving aan te sluiten bij dit nieuwe initiatief….  Een ander punt is dat  deze nieuwe platforms veel klassieke technische vraagstukken buiten beeld schuiven. Denk aan  de installatie, configuratie en tuning van de database. Dat kan bijvoorbeeld doordat het geheel cloud-based en automatisch beheerd ingericht is. Ook Oracle zelf is daarmee een eind op weg met Oracle Management Cloud – een cloud-based platform om databases mee te analyseren, en hun werking mee te optimaliseren. De rol van de DBA in een dergelijke omgeving wordt meer die van architect – die een adequate, bij de business passende, technische oplossing kiest dan die van technische alleskunner en local hero.

Leenders wijst in dit verband op het concept van de T-shaped (Tim Brown) medewerker die diepe kennis van bepaalde, specifieke onderwerpen combineert met persoonlijke vaardigheden en wat Leenders betreft graag ook een bredere kennis van andere onderwerpen. “Die brede kennis en vaardigheid heb je nodig om goed te begrijpen wat de business wil, maar ook om samen te werken met anderen. Het was twintig jaar geleden voor ons als ontwikkelaars van administratieve backoffice-toepassingen niet voor te stellen dat je een UX-designer in je team had. Nu zijn teams bijvoorbeeld opgebouwd uit UX’ers, coders, testers, architecten, DBA’s en de business. Het gaat duidelijk steeds meer om een goede aansluiting bij  wat de business en de gebruiker precies wil.”

fruITion

Onder het motto ‘practice what you preach’ zijn de teams en de opdrachten bij Transfer Solutions ook steeds meer multidisciplinair en agile opgezet en wordt de klant actief betrokken in het totstandkomingsproces in de rol van producteigenaar. “De producteigenaar heeft de belangrijkste rol in een agile project. Dat is een goede illustratie van hoe we de business de leidende rol laten invullen bij onze projecten”, zegt Leenders, die erop wijst dat de grote software vendors ook meegaan in deze ontwikkeling. “Je ziet steeds meer tools en technologieën opkomen die handmatig werk wegnemen door routinematige taken waar mogelijk vergaand te automatiseren, wat inspeelt op wat de business nu nodig heeft.” Naast de eerder genoemde opkomst van Low Code platforms en op AI gebaseerde log analyse tools noemt Leenders als voorbeeld de autonomous database -initiatieven van Oracle. “Toch betekenen deze initiatieven naar mijn mening niet dat hierdoor de DBA op termijn verdwijnt. Integendeel. Er zijn de afgelopen decennia zoveel grootschalige systemen gebouwd. Die zijn er en die zijn heel goed, en ze blijven ook nog wel een tijdje. De  vraag van een organisatie is hoe ze in te passen zijn in nieuwe businessmodellen. Of waar en hoe en op welke termijn ze vervangen kunnen of moeten worden. De DBA moet kunnen denken in termen van het bimodale model van Gartner met de traditionele “mode 1” systemen en de nieuwe innovatieve “mode2” systemen. Die hebben een andere IT-dynamiek, maar zitten wel in hetzelfde “IT luchtruim”. Hoe ga je daarmee om. Maar denk ook aan cloudmigraties, die ook een veelheid van vragen opleveren die een DBA met een T-profiel kan helpen beantwoorden. Hoe pak je dat aan, welke IT infrastructuur is daarvoor nodig, wat betekent een cloudmigratie voor  de applicaties die op die databases draaien, is dit het moment om nieuwe technologie of zelfs een nieuwe persistency oplossing (hoe en waar sla ik data snel, efficiënt, robuust, veilig, op en vind ik ze terug) te introduceren. En in cloud-beheer: Hoe om te gaan met vraagstukken rondom capaciteitsmanagement. . Of denk aan het creëren van goede interne of externe SLA’s, waarin ook bepalingen uit de  AVG gerelateerde verwerkersovereenkomsten moeten worden meegenomen. Daarvoor heb je mensen nodig met kennis van zaken.

We blijven dus DBA’s nodig hebben, ook omdat er nog een golf van technologische mogelijkheden op ons af komt. Met de komst van Cloud technologie en de steeds rijkere features van de Oracle database, en andere oplossingen voor dataopslag, staan de DBA  steeds meer technische oplossingen ter beschikking waaruit hij/zij kan putten – en waar hij/zij dus kennis van moet hebben. Het  persistency-vraagstuk, mede het domein van de DBA, is  nog steeds één van de meest cruciale in de totale IT architectuur en software stack. Of je met Cloud werkt, met AI, met Low Code platforms of iets anders.
Aan de DBA de schone taak om dit optimaal in te passen in de business wensen van de opdrachtgever.